Coraz częściej w różnych źródłach pojawiają się informacje i dyskusje na temat zaburzeń odżywiania. Zdarza się, że przy okazji powielane są mity i błędne przekonania o chorobie, jakby byłaby ona wyłącznie fanaberią skupionych na sobie i swoim wyglądzie nastolatków.

Tymczasem zaburzenia odżywiania są zaburzeniami psychicznymi o bardzo poważnych skutkach dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Dotyczyć mogą każdej grupy wiekowej, bez względu na płeć. Na zaburzenia odżywiania może chorować osoba z niedowagą, nadmierną, jak i prawidłową masą ciała.

Częstotliwość ich występowania zmieniała się na przestrzeni lat. Obecnie obserwujemy duży wzrost zachorowania na zaburzenia odżywiania głównie wśród osób młodych, do czego w pewien sposób mogła przyczynić się pandemia oraz lockdown-y.

Z doniesień zagranicznych publikacji wiadomo, że w latach 2000-2018, zanotowano wzrost o 4,4% (z 3,4% do 7,8%) zachorowalności na zaburzenia odżywiania.

W Polsce niestety nie gromadzi się danych epidemiologicznych na temat skali zaburzeń odżywiania. Pojawiają się jednak polskie opracowania, które potwierdzają wzrost niezadowolenia z własnego wyglądu i prób odchudzania się u coraz młodszych dzieci.

Jak więc zauważyć pierwsze symptomy zaburzeń odżywiania?

Poniżej zebrane zostały najczęstsze zachowania osób chorych na zaburzenia odżywiania, bez podziału na konkretne zaburzenie.

Zachowania, na które warto zwrócić uwagę:

Zachowania związane z jedzeniem:

• przygotowywanie posiłków dla całej rodziny bez uczestnictwa we wspólnej konsumpcji,
• spożywanie posiłków przygotowanych tylko własnoręcznie, zabieranie wszędzie swoich posiłków,
• częste stosowanie głodówek, określonych diet, ścisłe podporządkowanie się różnym regułom diet, epizody objadania się, podkradania jedzenia,
• restrykcje, unikanie głównych lub konkretnych posiłków, konkretnych, „zakazanych” grup produktów (węglowodany, tłuszcze, napoje, płynne kalorie), chaotyczny i nieregularny tryb odżywiania,
• unikanie jedzenia w towarzystwie, poza domem, na mieście, jedzenie w samotności,
• nadmierne zainteresowanie jedzeniem, dietami, kalorycznością posiłków, ich składem
• wydłużanie spożywania posiłków, dłuższe i dokładniejsze przeżuwanie, używanie małych talerzy,
• chowanie, wyrzucanie jedzenia, różne sposoby oszukiwania
• odczuwanie wyrzutów sumienia po zjedzonym posiłku,
• ciągłe uczucie pełności, szybkie uczucie sytości, niezaspokojone uczucie głodu,
• ciągłe rozmowy na temat diety,
• nadmierne oglądanie: programów kulinarnych, zdjęć jedzenia, książek kucharskich,
• uzależnienie nastroju odilości i rodzaju zjedzonego pożywienia;

Objawy fizyczne/zdrowotne: 

• zły stan skóry, wypadające włosy, łamliwe i zniszczone paznokcie, postępująca próchnica, uszkodzenie szkliwa, przebarwienia, pękające naczynia krwionośne pod oczami, rany na skórze dłoni z powodu prowokowania wymiotów,
• uczucie zimna, obniżona tolerancja zimna,zimne dłonie i stopy, ciągłego zmęczenia, brak siły, ospałość, czasami nadmiar energii, problemy z koncentracją, pamięcią, problemy ze snem lub nawet bezsenność,
• niskie ciśnienie krwi, omdlenia, zaburzenia pracy serca, arytmia (kołatanie serca),
• obrzęk ślinianek, zmiany chorobowe w jamie ustnej, bóle gardła, nadżerki przełyku, refluks,
• bóle brzucha, zaparcia, problemy z jelitami i nerkami, bólemięśni, drgawki, bolesne skurcze (najczęściej łydek), utrata masy kostnej, częstsze kontuzje, złamania,
• zmiany hormonalne, nieregularne miesiączki, opóźnione miesiączkowanie, brak miesiączki;

Masa ciała: 

• normalna masa ciała lub początki zmiany masy ciała (nadwaga, niedowaga), duże wahania masy ciała, szybki spadek masy ciała,
• nadmierna koncentracja na masie ciała, częste ważenie się, mierzenie, sprawdzanie obwodów nadgarstków, szczypanie/sprawdzanie fałdów skóry,
• stosowanie środków odchudzających, przeczyszczających, odwadniających, prowokowanie wymiotów,
• lęk przed wzrostem masy ciała (przed przytyciem), uzależnienie nastroju od konkretnego wskazania na wadze,
• obsesja na punkcie utrzymania niskiej wagi w celu zwiększenia osiągnięć, akceptacji,
• ukrywanie ciała w luźnych ubraniach;

Obraz ciała/stosunek do swojego wyglądu: 

• zniekształcenie obrazu ciała, w szczególności swoich rozmiarów,
• częste narzekanie na swój wygląd i poczucie wstrętu wobec własnego ciała,
• odczuwanie negatywnych emocji wobec siebie i swojego ciała – myślideterminujące nastrój,
• stałe porównywanie siebie do innych, w szczególności w mediach społecznościowych,
• szukanie ciągłej otuchy odnośnie do swojego wyglądu,
• pogardliwe i lekceważące odnoszenie się do samego siebie;

Inne zmiany zachowania:

• ogólne zmiany w zachowaniu,częstsze wahania nastroju,
• niechęć do proszenia o pomoc,
• częste odczuwanie smutku, niepokoju,
• niska samoocena, niskie poczucie własnej wartości,
• unikanie spotkań towarzyskich, wycofanie z życia towarzyskiego, izolacja,
• spadek zainteresowania innymi obszarami życia poza jedzeniem, rezygnacja z hobby, pasji
• wycofanie, problemy z okazywaniem emocji, powściągliwość,
• nasilony perfekcjonizm,
• silna potrzeba kontroli,
• nadmierne ćwiczenia fizyczne,
• samookaleczanie się,
• myśli i próby samobójcze.

Źródła: 

https://www.singlecare.com/blog/news/eating-disorder-statistics/

https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C94894%2Cbadania-sum-ponad-polowa-mlodych-kobiet-z-potencjalnymi-zaburzeniami

ProblemyHigieny i Epidemiologii 2011, 92(3): 530-534; Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów